تغییر ذائقه عیدانه به سمت تجمل‌گرایی، صله رحم را کمرنگ می‌کند 

جوان آنلاین: دکتر علیرضا شریفی یزدی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه معتقد است انسجام و پویایی اجتماعی، تحرک بین مردم از نقاط مثبت بازار شب عید است. وی می‌گوید: «نوروز و نو شدن به صورت سنتی در میان ما ایرانیان عزیز بوده است و اجداد ما به آن اعتقاد داشته‌اند که با آمدن بهار همه چیز نو می‌شود و باید هم نو شود. این تفکر و اینکه همه چیز باید تغییر پیدا کند در وجدان عمومی جامعه ایرانی و در آداب و رسوم و سنن هزاران ساله ما وجود داشته است.»
او می‌افزاید: «خانه تکانی، تغییر دکوراسیون و بیرون ریختن لوازم کهنه و بدون کاربرد هم از جمله سنت‌های قدیمی است ولی در این ۷۰، ۶۰ سال گذشته با اتفاق جدیدی آمیخته شده و مسئله تغییر و نوگرایی بیشتر به سمت مصرف‌گرایی رفته است. به طور مثال اجداد ما این نظر را نداشتند که یک قالی را دور بیندازند و قالی دیگری را جایگزین آن کنند. تفکر تغییر و نوکردنی که از آن صحبت شد، روی پوشش و لباس و سپس روی لوازم خانه بود که آرام آرام مقوله مصرف گرایی که اساساً در فرهنگ ایرانی‌ها نبود در این تفکر رخنه کرد. فرهنگ ایرانی، فرهنگی به لحاظ جغرافیایی، اقتصادی و منابع، فرهنگ صرفه جویی و استفاده بهینه از منابع بوده است ولی طی سالیان به ویژه دو الی سه دهه اخیر با مسئله مصرف‌گرایی آمیخته شد و خرید شب عید که برای خورد، خوراک و پوشاک بود به لوازم خانه و تغییر دکوراسیون حتی تغییر منزل و موارد شبیه تسری پیدا کرد.» 
دکتر شریفی یزدی با اشاره به اینکه ریشه نوروز و نو شدن از نظر جامعه شناسی به نو کردن هرچیزی که باید نو شود بر می‌گردد، اما طی دو، سه دهه اخیر به تجملات کشیده شده است، اضافه می‌کند: «نوروز و خرید شب عید از جنبه آداب و رسوم خود خارج شده و جنبه مصرف‌گرایی و چشم و هم‌چشمی پیدا کرده است. این تفکر که باید در دوره‌هایی از تاریخ تقویمی اتفاق بیفتد، با ترویج غلط رسانه‌ها تغییر پیدا کرده و بر اثر این تغییر بسیاری از کسبه بازار، ماه بهمن و اسفند را بهار معامله خود می‌دانند. به همین دلیل در این بوق می‌دمند و تبلیغات خیلی سنگینی می‌کنند تا مردم را به خرید بیشتر بکشانند و با خرید آن‌ها بهره کافی ببرند.» 
وی با اشاره به دو موضوع رسانه و تبلیغات در بازار، برای سودجویی و سودآوری گروه‌هایی که از این معبر کسب درآمد می‌کنند، می‌گوید: «این در حالی است که می‌توان مردم را با توجه به اوضاع اقتصادی این روز‌ها به این سمت و سو تشویق کرد که خرید شب عید خود را مدیریت کنند تا خریدی ارزان‌تر، کالایی بهتر و مناسب‌تر مطابق نیاز واقعی خود به دور از تأثیر تبلیغاتی و چشم و هم‌چشمی پیدا کنند.» 
وی در پاسخ به سؤال جوان که این تغییر ذائقه چه اثرات منفی می‌تواند داشته باشد، اظهار می‌دارد: «این تغییر ذائقه به سمت تجمل‌گرایی باعث می‌شود سنت‌های خوب به بیراهه برود. صله رحم که در توصیه‌های دینی با دید و بازدید و رفت و آمد‌های عید نوروز حاصل می‌شود به دلیل تجملات و اغراق در شیوه پذیرایی آنقدر کمرنگ می‌شود که بعضی با شنیدن اسم میهمان احساس عذاب می‌کنند و در نهایت کمتر علاقه‌ای به رفت و آمد بین خانواده‌ها مشاهده می‌شود، چراکه علاوه بر مسائل مالی، زحمات زیادی برای اعضای خانواده خواهد داشت.»
او در آخر می‌گوید: «البته از نکات مثبت خرید شب‌های عید نباید غافل شد، چراکه این سنت مردم را از انزوا بیرون می‌آورد و ارتباطات بین آن‌ها بیشتر می‌شود. مردم که مدت‌ها به خاطر مسائل اجتماعی و اقتصادی در حالت افسردگی به سر می‌برند بازار شب عید کمک زیادی به شادمانی و ایجاد انگیزه و امید به آن‌ها می‌کند. از طرفی این ازدحام که بیشتر خانوادگی است و فردی نیست، کمک زیادی به انسجام خانواده‌هایی می‌کند که طی سال کمتر همراه هم به خرید و بیرون می‌روند.»